ความสำเร็จอยู่แค่เอื้อม

ใครกันนะบอกว่า ความสำเร็จไกลเกินเอื้อม แท้จริงมันอยู่ใกล้ๆ นี้เอง เพียงแต่เรามีบันไดปีนไปให้ถึง “ คิดดี ” ไปได้ข้อมูลจาก เรื่อง STAIRWAY TO SUCCESS ในหนังสือ Creating Kids Who Can โดย Jean Robb and Hilary Letts มาค่ะ เขาบอกว่ามันมีวิธีที่ก้าวไปสู่ความสำเร็จ ไม่ว่าในชีวิตหรือในเรื่องการเรียน โดยเรียนรู้เรื่องเหล่านี้

ชีวิตที่มีทางเลือก พวกเราส่วนใหญ่ที่อยู่ในวัยเรียนหลายๆ คนอาจไม่เคยถามตัวเองเลยว่า ถ้าฉันไม่ชอบเรียนอย่างนี้ จะมีทางอื่นให้เลือกไหม เรามักจะเดินไปตามทางที่มีอยู่แล้วโดยไม่ฉุกคิดเลยว่าจะมีทางเดินอื่นอีกไหม ซึ่งทำให้เราต้องทนทุกข์อยู่กับทางเดินที่ไม่เหมาะกับเราขาดโอกาสที่จะพัฒนาตัวเองให้ดีขึ้น และไปไม่ถึงจุดหมายที่ต้องการ หรือไม่ประสบความสำเร็จสักที

แต่ในความเป็นจริงแล้ว ชีวิตนี้มีทางเลือกเสมอ... ขอให้เชื่อมั่นอย่างนั้น ทบทวนทางเดินของตัวเองแล้วลองมองหามุมมองหาหนทางอื่นๆ ที่เหมาะกับตัวเราที่สุด เช่น บางคนไม่ได้อยากมีพฤติกรรมเหมือนเพื่อน แต่ก็ทำตามๆ กลุ่มเพื่อนไปโดยที่ใจไม่ชอบ หรือการจะเลือกเรียนต่อในระดับอุดมศึกษา อย่าคิดเพียงว่าจะเลือกเรียนสายวิทย์หรือสายศิลป์เท่านั้น ยังมีสายทั่วไป สายวิชาชีพอีกหลายๆ แขนง เป็นต้น การสร้างทางเลือกช่วยให้เราต้องฝึกคิดชั่งให้น้ำหนักสิ่งที่เราจะเลือกให้ได้ประโยชน์สูงสุด

• การตัดสินใจ หลังจากชั่งน้ำหนักแล้ว มาถึงขั้นตัดสินใจ การตัดสินใจเป็นทักษะอย่างหนึ่งที่ในชีวิตของเราไม่ว่าในการเรียนหรือการทำงาน แม้แต่ในการดำเนินชีวิตประจำวันก็ต้องใช้ทักษะนี้มาก การตัดสินใจที่ดีเหมาะสมเป็นบันไดขั้นหนึ่งที่นำเราก้าวไปสู่ความสำเร็จได้... เหมือนอย่างเอมวลี ปกติเธอเป็นเด็กเรียนดีแต่ก็เฮฮายู่ในกลุ่มเพื่อนกลุ่มใหญ่ เมื่อเพื่อนชวนโดดเรียน ใจหนึ่งก็นึกสนุกอยากไปกับเพื่อนๆ แต่อีกใจหนึ่งก็กลัว เธอนั่งใคร่ครวญถึงผลของมันว่า ถ้าโดดเรียนไปเที่ยวก็คงไม่สนุกเต็มที่เพราะกังวล และถ้าครูจับได้ ก็ต้องแจ้งพ่อแม่ พ่อกับแม่คงเสียใจและไม่ไว้ใจเธออีกต่อไปเธอชั่งเหตุผลต่างๆ แล้วตัดสินใจไม่ไป... นี่คือตัวอย่างของการตัดสินใจที่มีการคิดวิเคราะห์เหตุและผล ชั่งน้ำหนักข้อดีข้อเสีย ซึ่งจะทำให้เราคาดการณ์ผลล่วงหน้าได้ระดับหนึ่ง และทำให้ตัดสินใจได้ถูกต้องแม่นยำ

• เปิดใจกว้าง การเปิดใจนั้นทำให้เข้ากับคนอื่นๆ ได้ง่าย มองความเปลี่ยนแปลงเป็นเรื่องปกติ ในขณะเดียวกันก็สนุกกับสิ่งที่ไม่คาดฝันได้ ได้พัฒนาความรู้ความสามารถของตัวเอง ซึ่งเราจะค้นพบสิ่งเหล่านี้เมื่อเรามองโลกในแง่ดี

• รู้ว่าตัวเองถนัดเรื่องอะไร เราจะรู้สึกมั่นใจ เมื่อเข้าใจว่าสิ่งทั้งหลายล้วนมีความแตกต่างและไม่จำเป็นต้องคิดตามคนส่วนใหญ่ก็ได้ ที่สำคัญเราต้องค้นให้พบว่าเรามีความถนัดในเรื่องอะไรบ้าง เพื่อจะได้ต่อยอดความถนัดของเราให้กลายเป็นความสามารถ หรือเลือกทางเดินชีวิต การเรียนให้เหมาะกับตัวเอง ซึ่งถ้าเราได้ทำได้เรียนในสิ่งที่เราถนัดเรามีความรู้ ก็มีโอกาสประสบความสำเร็จได้มาก

นอกจากมีทักษะชีวิตที่จำเป็นดังกล่าวเป็นพื้นฐานแล้ว ในการเรียนรู้ให้ประสบความสำเร็จยังมีข้อแนะนำอีกว่า

• ฟังให้เป็น การเป็นผู้ฟังที่ดี คือมุ่งความสนใจทั้งหมดไปกับสิ่งที่ได้ยิน โดยทำความสะอาดพื้นที่ในใจให้ปราศจากอคติใดๆ ซึ่งจะทำให้เราเข้าใจในสิ่งที่ฟังได้อย่างมีประสิทธิภาพ เป็นการเตรียมตัวที่สำคัญที่สุดสู่การเป็นนักเรียนรู้ที่ดี

• เรียนให้รู้ การเรียนรู้จะเกิดขึ้นได้ดีเมื่อเรารู้สึกเป็นอิสระ มั่นใจ ไม่ต้องกังวลว่าเราคิดผิดหรือถูก และเราต้องเข้าใจว่าบางอย่างอาจเรียนรู้ง่ายบางอย่างต้องใช้เวลาในการเรียนรู้ ควรเรียนรู้อย่างผ่อนคลายเมื่อต้องเรียนรู้ในสิ่งที่ยาก

• กฎระเบียบไม่ใช่อุปสรรค เมื่อบอกว่าคนเราจะเรียนได้ดีถ้ารู้สึกเป็นอิสระ ไม่ได้หมายความว่ากฎระเบียบต่างๆ จะเป็นอุปสรรคมาจำกัดขอบเขตการเรียนรู้ ถ้าเราเข้าใจได้ว่า ขอบเขต กฎระเบียบที่วางไว้ ไม่ว่าในโรงเรียน ที่บ้าน ที่ทำงาน มีเพื่ออะไร เช่น ห้องสมุดต้องการความเงียบสงบเพราะคนอ่านหนังสือต้องการสมาธิ เราก็จะไม่กล้าส่งเสียงดังเพราะกลัวรบกวนคนอื่น (ไม่ใช่เพราะกลัวผิดกฎ) เป็นต้น... เราก็จะไม่อึดอัดกับกฎระเบียบ ไม่เครียด ดีเสียอีกที่การรู้จักขอบเขตให้เรามีวินัย เรียนรู้และทำสิ่งต่างๆ ได้ลุล่วงสำเร็จ

• ตั้งคำถาม เด็กๆ ต้องรู้สึกสนุกที่จะถาม และฝึกตั้งคำถามอย่างสร้างสรรค์ เมื่อถามไปแล้วก็ต้องรอฟังคำตอบอย่างตั้งใจด้วย แต่สำหรับใครที่ยังเก้ๆ กังๆ ที่จะถามด้วยความอายว่าคำถามเราจะเชยเปิ่นหรือเปล่า ขอให้คิดไว้เสมอว่า ไม่ต้องอายที่จะแสดงความไม่รู้ เพราะความไม่รู้นำมาซึ่งความรู้ นะคะ... จึงเป็นที่มาของพยัญชนะไทย ง มาก่อน ฉ ยังไงล่ะ (ฮา...)

• ถ้าไม่ทำ ก็ไม่มีวันได้ เมื่อเรามีปัญหาที่จะต้องไปให้ถึง สิ่งที่ดีที่สุดคือต้องลงมือทำ

... ในห้องเรียนวิชาเลข เมฆทำแบบฝึกหัด แม้จะไม่แน่ใจว่าจะทำถูกหรือเปล่า เมื่อครูเห็นเขาทำผิดก็เข้ามาสอน ในที่สุดเขาก็ได้เรียนรู้วิธีการที่ถูกต้อง... ในขณะที่ ฤทธิ์ หยุดไว้เพียงแค่เขียนวันที่ที่หัวกระดาษ ครูก็ไม่แน่ใจว่าเขาไม่อยากทำหรือทำไม่ได้กันแน่ จึงไม่รู้จะสอนตรงไหน เท่ากับว่าฤทธิปล่อยโอกาสการเรียนรู้หลุดมือไปอย่างน่าเสียดาย...

... รู้ไหมว่าทั้งสองคนต่างกันตรงไหน ใช่แล้วค่ะ ตรงที่เลือก ทำ หรือ ไม่ทำ

แล้วถ้าเด็กๆ เจอสถานการณ์แบบนี้จะเลือกแบบไหน



สนุกกับชีวิตถ้ารู้จักเลือก

... เด็กชายพลตอนอายุ 8 ขวบ ไม่เคยมีความสุขเลย เขามักจะถามตัวเองเสมอว่าเขาจะทำได้ไหม และทุกครั้งที่เขาต้องทำสิ่งใหม่ๆ เขารู้สึกเหนื่อยที่จะต้องทำอะไรหลายอย่างในเวลาเดียวกัน และเฝ้าสงสัยว่าอะไรคือสิ่งที่ทำให้เขาไม่อยากทำงาน

... แต่ต่อมาเมื่อพลได้เรียนรู้ที่จะคิดเกี่ยวกับว่า อะไรที่เขาต้องการ และสร้างตัวเลือก เกี่ยวกับสิ่งที่เขาอยากจะมี เขาเริ่มพบว่าเขาได้รับความสนุกสนานในสิ่งที่คิด และมันเป็นไปได้ที่จะสนุกกับสิ่งที่ทำ เมื่อเขาจดจ่อกับสิ่งที่กำลังทำและหยุดกังวลว่าจะผิดพลาด...

เชื่อเถอะ ทุกคนสนุกกับชีวิตได้ เพราะสิ่งต่างๆ ล้วนน่าสนใจ และ ชีวิตเต็มไปด้วยการผจญภัย มีการเปรียบว่า คนที่เห็นชีวิตเป็นดั่งการผจญภัย เหมือนการสร้างบ่อน้ำขนาดใหญ่ เพื่อเก็บประสบการณ์ไว้ เพื่อนำออกมาใช้ในสถานการณ์ที่ต้องการได้

สนุกกับชีวิต ถ้ารู้จักอยู่ร่วมกับคนอื่น

ชีวิตในโรงเรียน ไม่ใช่เพียงเรียนในตำราเท่านั้น เราต้องเรียนรู้ที่จะมีปฏิสัมพันธ์กับบุคคลอื่นๆ ด้วยทั้งเพื่อน คุณครู นักการ ภารโรง แม่บ้าน ฯลฯ ...เราจึงควรเข้าใจว่า

• ทุกคนเป็นคนเหมือนกัน เรารู้ว่าทุกคนมีโอกาสทำถูกและผิด มีความรู้สึกทุกข์และสุข บางครั้งอาจกล้าบางครั้งก็อายได้เท่าๆ กัน... เมื่อเรารู้อย่างนี้ เราก็จะไม่เดือดเนื้อร้อนใจหากไม่ได้ใส่รองเท้าหรูหรือกระเป๋าสุดเดิร์น เพราะเรารู้ว่านั่นไม่ใช่สาระสำคัญในชีวิต จริงไหม

• การช่วยเหลือซึ่งกันและกัน บางครั้งเราอาจเป็นคนยื่นมือเข้าไปช่วยเหลือคนอื่น และบางครั้งถ้าเราต้องการความช่วยเหลือก็ควรบอกไปตรงๆ เพราะในโลกนี้ใช่มีเราอยู่เพียงเดียวดาย ชีวิตจะง่ายขึ้นถ้ารู้จักช่วยเหลือซึ่งกันและกัน

สนุกกับชีวิตถ้ารู้จักคิดสร้างสรรค์

เรา “ คิด ” กันอยู่ตลอด แม้บางทีไม่ได้คิดเฉพาะแต่สิ่งที่ชอบ แต่นั่นก็คือความคิด ว่ากันว่า ... เด็กที่เรียนรู้ว่า จะพัฒนาความคิดของตนได้อย่างไรนั้น เขาจะได้มากกว่าความสำเร็จ ...

... แม้ว่าปลายทางแต่ละคนจะต่างกัน แต่ทุกคนล้วนประสบความสำเร็จในวิถีของตนได้เหมือนกัน ไหน ชูมือให้ดูหน่อยสิว่า ใครจะก้าวสู่บันไดนี้เป็นรายต่อไป...

(update 23 เมษายน 2005)
[ ที่มา.. kids&family ปีที่ 9 ฉบับที่ 106 มกราคม 2548